Możemy mówić o zazdrości dziecka o nowego członka rodziny – noworodka, ale emocja ta może towarzyszyć dzieciom znacznie dłużej i zmieniać się w zależności od wieku dzieci i sytuacji w rodzinie. Często związana jest z zabieganiem dziecka o uwagę rodziców. Zazdrość w rodzeństwie to normalne zjawisko, dopóki nie prowadzi do rosnących napięć i o ile nie jest ignorowane przez mamę i tatę.
Zazdrość o rodzeństwo ‒ jak się objawia?
Gdy dziecko jest zazdrosne o młodsze rodzeństwo, raczej nie przyjdzie do rodzica i nie powie mu o tym wprost. Zwłaszcza jeśli chodzi o małe dzieci, które jeszcze nie umieją właściwie rozpoznawać czy komunikować swoich uczuć. Są jednak pewne zachowania, które możemy zaobserwować i zinterpretować jako wynikające właśnie z zazdrości:
- dziecko naśladuje zachowanie młodszego rodzeństwa (np. płacz, sposób „mówienia”);
- syn lub córka domaga się od rodziców traktowania w sposób podobny jak młodszy brat czy siostra (np. chce być karmione albo noszone na rękach);
- starszak zabiega o Twoją uwagę: pragnie kontaktu wzrokowego, przerywa rozmowę, stawia siebie w centrum Twojej uwagi;
- pojawiają się agresywne zachowania wobec maluszka, np. wyrywanie mu zabawki;
- wyraźne artykułowanie swoich emocji, np. „nie chcę go”, „oddaj ją”.
Za każdym działaniem (nie tylko dziecka) kryje się jakaś potrzeba albo emocja. Jeśli obserwujesz zachowania podobne do tych wymienionych wyżej u swojej pociechy, możesz z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że stoi za nimi zazdrość dziecka o młodsze rodzeństwo. Co możesz z tym zrobić?
Starsze dziecko zazdrosne o młodsze a reakcje rodziców
Zazdrość starszego dziecka o młodsze, zwłaszcza o noworodka, który wprowadził dużo zmian w ustalonym rytmie dnia, to częsty scenariusz w wielu rodzinach. To jednak całkowicie normalne, że w momencie przyjścia na świat młodszego rodzeństwa starszemu dziecku towarzyszy zazdrość. Oczywiście jest to trudna sytuacja dla kilkulatka, który może czuć się wówczas „zepchnięty” na dalszy plan, a nawet niekochany.
Tym, co jest kluczowe w tej niełatwej dla wszystkich sytuacji, jest sposób reagowania rodziców. Jak zatem powinniśmy się zachować jako mama i tata rodzeństwa?
Spróbuj:
- okazać zrozumienie ‒ „Widzę, że jesteś smutny”; „Wiem, że chciałbyś się ze mną pobawić i jesteś zły, że muszę zajmować się dzidziusiem”;
- akceptować emocje dziecka ‒ postaraj się zrozumieć dziecko, pokaż, że wszystkie emocje są potrzebne;
- rozmawiać ‒ wyjaśnij sytuację w sposób dostosowany do wieku starszego dziecka – na tyle szczegółowo, na ile będzie w stanie to zrozumieć. Zapewniaj dziecko o swojej miłości i zachęcaj go do wyrażania swoich emocji, mówienia o nich;
- poświęcić trochę czasu starszemu dziecku „sam na sam” ‒ wyjdźcie razem na plac zabaw albo na zakupy;
- angażować dziecko w opiekę nad młodszym (bez zmuszania go do tego!), np. we wspólne śpiewanie kołysanki, podawanie pieluszki, kąpiel.
Tego zdecydowanie unikaj:
ignorowania ‒ starsze dziecko zazdrosne o młodsze już prawdopodobnie czuje się trochę odsunięte na drugi plan; zachowywanie się, jakbyśmy nie dostrzegali jego emocji tylko pogorszy sytuację;
kar ‒ oczywistym jest, że trzeba wyznaczyć granice (np. nie pozwalać na przemoc wobec młodszego brata lub siostry), ale postaraj się łagodnie reagować na trudne zachowania, Twój spokój pomoże dziecku wrócić do równowagi;
porównywania: „Jasiu nie płakał tyle, co Ty, gdy był mały”;
podsycania rywalizacji, np. słowami „Jesteś starszy, musisz ustąpić”.
Dziecko zazdrosne o rodzeństwo ‒ dawaj przykład
Możemy mieć do czynienia z zazdrością 2-latka czy 3-latka o młodsze rodzeństwo, ale możemy też obserwować tę emocję pomiędzy starszakami.
W pierwszej kolejności warto poznać przyczynę negatywnych zachowań wynikających z zazdrości. Może nieświadomie traktujemy dzieci inaczej i jedno z nich czuje się z tym źle? A może jedno z rodzeństwa otrzymało fajny prezent i to wystarczyło, żeby wywołać trudne emocje w tym drugim?
Ważne, aby uczyć dzieci rozwiązywania konfliktów i nie podsycać pomiędzy nimi rywalizacji, na przykład poprzez porównywanie. Zamiast stawać po stronie któregoś z rodzeństwa, zachęcaj ich do szukania kompromisów. Dawaj przykład ‒ niech dzieci widzą wzorcowe zachowania w Twoich relacjach z nimi, a także pomiędzy Wami ‒ rodzicami.
Jeśli chcesz uczyć dziecka prawidłowych zachowań w codziennym życiu, z pomocą przyjdą Ci nasze książeczki dla dzieci z serii „Lama Lenka”. To opowieści oparte na doświadczeniach, którym dzieci stawiają czoła niemal każdego dnia!
