Bywa, że rodzice dzieci, które zwykło się nazywać „niejadkami” dwoją się i troją w poszukiwaniu sposobów na to, jak nakłonić młodego człowieka do jedzenia. Dziś o tym, dlaczego jedna z częstych strategii ‒ porównywanie dziecka z innymi ‒ jest nieskuteczna. I trochę o tym, co działa lepiej.
Dlaczego dziecko nie chce jeść?
Wielu rodziców nie zadaje sobie tego kluczowego pytania: czemu dziecko nie chce jeść? Dorosłym wydaje się, że potrzeba zaspokojenia głodu powinna wszystkim przychodzić naturalnie, tymczasem ich syn lub córka odmawia posiłku.
Dlaczego tak jest? Co stoi za odmową (i kolejnymi odmowami) jedzenia przez dziecko? Przyczyn może być kilka:
- dziecko nie jest głodne ‒ zapotrzebowanie kaloryczne dzieci jest zmienne, tzn. że w różnych okresach rozwoju mają one różny apetyt; na poziom głodu wpływa też liczba przekąsek pomiędzy posiłkami;
- presja ‒ dzieci mogą mieć negatywne skojarzenia z jedzeniem (zmuszanie, namawianie, szantażowanie, porównywanie z innymi);
- nadwrażliwość sensoryczna, np. na określoną konsystencję albo zapach;
- infekcje, choroby, ząbkowanie ‒ gorsze samopoczucie osłabia apetyt (tak samo jak u dorosłych);
- zbyt duże porcje mogą przytłaczać dziecko i powodować niechęć do jedzenia;
- emocje ‒ dziecko zestresowane albo zbytnio rozentuzjazmowane może potrzebować najpierw wyciszenia, zanim zje posiłek.
Co zrobić, gdy dziecko nie chce jeść?
Przede wszystkim nie zmuszać i nie namawiać (kary za niejedzenie, zakaz odejścia od stołu dopóki talerz nie będzie pusty, obiecywanie deseru, liczenie łyżek zjedzonej zupy itd). Takie praktyki przynoszą efekt odwrotny do zamierzonego. Dziecko, chcąc podkreślić swoją autonomię, będzie tym bardziej odmawiało jedzenia, a wspólne posiłki zaczną budzić w nim negatywne skojarzenia.
Rodzice i opiekunowie często, zazwyczaj kierowani dobrymi intencjami i chęcią motywowania, uciekają się do porównań z innymi dziećmi. „Twój brat jest młodszy, a wszystko sam pięknie zjadł”; „Twoja koleżanka już kończy, a ty nawet nie zaczęłaś”. Dlaczego ta strategia nie tylko nie działa, ale może też niekorzystnie wpłynąć na małego „niejadka”? Dziecko porównywane z innymi:
- stresuje się;
- wstydzi się;
- czuje się gorsze, bo nie zjadło posiłku;
- jest oceniane i wypada w tej ocenie słabiej niż brat/siostra/kolega z przedszkola;
- odczuwa presję;
- czuje, że zawiodło (poczucie winy);
- zaczyna zastanawiać się, czy coś z nim nie tak;
- może negatywnie kojarzyć czas posiłku i jeszcze bardziej zniechęcać się do jedzenia;
- traci zaufanie do rodzica/opiekuna (Wasza relacja osłabia się).
Porównywanie dziecka z innymi dziećmi może też prowadzić do wywołania zazdrości. O tym, jak radzić sobie z zazdrością wśród rodzeństwa przeczytasz w innym tekście na naszym blogu. Zapraszamy do lektury!
Zatem co zrobić, jak dziecko nie chce jeść? Oto kilka wskazówek:
- Zatroszcz się o przyjazną atmosferę posiłku. Niech obiad nie kojarzy się z przymusem, negatywnymi emocjami. Niech będzie okazją do spędzenia czasu razem.
- Zadbaj o rytuały, np. stałe pory posiłków, ale także o tzw. „pewniaki”, czyli jedzenie, które dziecko lubi i będzie mogło zjeść, jeśli nie zechce tego, co akurat jest na obiad/kolację.
- Proponuj, ale nie zmuszaj i dawaj przykład, np. próbując nowych rzeczy.
- Rozmawiaj. Czasem za niechęcią do jedzenia kryje się jakaś inna potrzeba, którą odkryć może szczera rozmowa.
Odpowiedzi na pytanie, co robić, kiedy dziecko nie chce jeść, dostarcza też dobra literatura, w tym polecana przez nasze wydawnictwo „Lama Lenka przy stole”. Przyjazna opowieść o wspólnym gotowaniu przez czwórkę przyjaciół zawiera przy okazji garść wskazówek dla rodzica, dotyczących kształtowania pozytywnych nawyków przy stole i unikania niepotrzebnych napięć nad talerzem.
W niektórych przypadkach dziecko, które nie chce jeść, może mieć problemy natury zdrowotnej: od niedoboru żelaza po zaburzenia karmienia. Monitoruj, czy dziecko przybiera na wadze. Jeśli chudnie, a przy tym obserwujesz inne niepokojące objawy, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.
